آشنایی با درخت پسته و مراحل تولید آن

احمد 2017-06-08 بدون دیدگاه

پسته گیاهی است که از دیرباز در نقاط مختلف ایران مورد کشت و پرورش قرار می گرفته است. جنگل های وحشی و خودروی پسته در ناحیه شمال شرقی ایران و نواحی هم مرز با ترکمنستان و افغانستان پیشینه ای باستانی دارد و تصور می رود که درخت پسته حدود 3-4 هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کار قرار گرفته است. اولین ارقام پسته در ایران حاصل پرورش و اهلی کردن درختان پسته وحشی بوده است که تعداد این ارقام بسیار محدود و شکل ظاهری آن با محصول پسته خودرو شباهت داشته است. کم کم بر اثر پیوند و جابجایی این ارقام و توجه باغداران از نظر درشتی دانه های پسته تا حدودی تحول ایجاد شده و ارقام جدیدی بوجود آمده است. ارزش اقتصادی پسته به عنوان یک محصول استراتژیک جایگاه خاصی را در بین تولیدات کشاورزی دارا می باشد.این محصول بخش عمده ای از صادرات غیر نفتی را تشکیل می دهد. در شرایط کنونی حدود 55 درصد از تولید و بیش از 60 درصد از صادرات جهانی پسته در اختیار کشور ما بوده و درآمد ارزی حاصل از صادرات پسته از 400 میلیون دلار می باشد. سطح زیر کشت در حال حاضر سطح زیر کشت پسته ایران بیش از 360000 هکتار می باشد. استانهای پسته خیز عبارتند از :یزد، خراسان، فارس، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، مرکزی، اصفهان و قم می باشند که بیش از 90000 هکتار سطح زیر کشت باقیمانده را به اختصاص می دهند. ارزش غذایی دانش امروز برتری های پسته را از پاره ای جهات بر بسیاری از خوراکیهای مقوی و مغذی از جمله خاویار، میگو، گوشت قرمز و سفید و… به اثبات رسانیده است. مقدار انرژی حاصل از 100 گرم مغز پسته حدوداً 626 کیلو کالری می باشد. بعضی از ارقام پسته در دامغان پسته رقم خنجری دامغان: این رقم یکی از ارقام تجاری پسته در منطقه دامغان است که میوه آن بادامی شکل می باشد. اکثریت برگهای آن مرکب 3 برگچه ای هستند وبرگچه انتهایی بزرگتر از برگچه های جاتبی است. رقمی دیر گل بوده و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت است، از این نظر جزء ارقام متوسط رس می باشد. پسته رقم شاهپسند: این رقم نیز یکی از ارقام تجاری پسته در منطقه دامغان بوده که میوه آن بادامی شکل می باشد. اکثریت برگهای آن مرکب 3 برگچه ای هستند. رقمی دیر گل بوده و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت است، از این جزء ارقام متوسط رس می باشد شهرستان دامغان با قدمت بیش از 700 سال در تولید پسته، به لحاظ شرایط مناسب اقلیمی رشد محصول پسته، یکی از بهترین و مرغوب ترین پسته را به لحاظ وجود ترکیبات ضروری و ارزشمند در واریته های مختلف دارا می باشد. افت منابع زیرزمینی و توجه سرمایه گذاران به این محصول در آینده ای نزدیک، زمینهای زراعی جای خود را به باغات پسته خواهند داد و تولید حداکثری این محصول نیاز به پیش بینی شرایط مطلوب کاشت، داشت، برداشت، فرآوری، بسته بندی و تولید محصولات جانبی را در درجه اهمیت بالایی قرار خواهد داد. یکی از راههای موثر در جلوگیری از تبدیل شدن پسته به کالای لوکس و افزایش مصرف عمومی با عنایت به تورمهای جهانی ، فرآوری مناسب پسته وتولید محصولات جنبی از آن خواهد بود.

موطن اصلی و قدمت درخت پسته

درخت پسته معمولی و یا پسته ایرانی پیستاکیا ورا (Pistacia vera) به شکل جنگلهای انبوه در شمال شرقی ایران دیده می‌شود لذا می‌توان گفت که اصل این جور پسته از ایران است. درخت پسته از ایران به سایر نقاط مخصوصا به سواحل دریای مدیترانه (جنوب اروپا و شمال آفریقا) رفته است.

مشخصات گیاه شناسی درخت پسته

درخت پسته گیاهی است دو پایه یعنی گلهای نر و ماده جدا از یکدیگر و روی درخت مجزا قرار گرفته است. گل آذین درخت پسته بطور کلی خوشه‌ای است و در خوشه نر که گلها به یکدیگر فشرده و متراکم هستند. تعداد زیادتری گل مشاهده می‌شود تا در خوشه ماده که فاصله از گلها یکدیگر زیاد است و به همین علت این نوع گلها خوشه افشان و شلی تشکیل می‌دهند.

گلهای ماده دارای یک تخمدان و یک تخمچه هستند ولی کلاله منشعب و دارای سه شاخه است. برگ درخت پسته از 5 تا 7 برگچه تشکیل شده است. ریشه درخت محوری و عمودی است و تا عمق بیشتر از دو متر در داخل خاک فرو می‌رود. تلقیح گلهای ماده بوسیله باد انجام می‌گیرد.

آب و هوای مطلوب پسته

درخت پسته به سرمای شدید زمستان و گرمای زیاد تابستان هر دو مقاوم است. درخت پسته با هوا و زمین مرطوب سازگاری ندارد. رطوبت زیاد در زمین باعث تولید بیماری صمغ و پوسیدگی یقه درخت می‌شود که به تدریج درخت را ضعیف و بالاخره خشک می‌کند. درخت پسته به کم آبی و خشکی مقاومت زیاد نشان می‌دهد بطوری که درختان کهن را می‌توان بدون آبیاری بر مدت خیلی طولانی (شادی چند ده سال) زنده نگاه داشت.

خاک مطلوب پسته

بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس می‌باشد. در اراضی سبک مصرف کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت را به مقدار زیاد و برای مدتی طولاتی در خود نگاه می‌دارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمی‌دهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود. درخت پسته تا اندازه‌ای تحمل شوری خاک را می‌کند.

الف) آبیاری
با وجود این که پسته استقامت زیادی به بی آبی دارد، لکن نباید از آب دادن آن مخصوصا در سنین ابتدایی غفلت شود. به طور متوسط بسته به بافت خاک از نظر نگهداری آب مدار آبیاری بسته به سن درخت به شرح زیر توصیه می شود: (به جز فصل زمستان)
درخت با سن 1 تا 3 سال: مدار آبیاری 7 الی 10 روز
درخت با سن 3 الی 6 سال : مدار آبیاری 12 الی 20 روز
درخت با سن 6 سال به بالا : مدار آبیاری یک ماه
باید توجه داشت زمانی که مدار آبیاری یک ماه است، در هر آبیاری آب زیادی به درخت داده شود تا رطوبت کاملا به عمق خاک نفوذ کند.

ب) هرس
هرس یعنی بریدن شاخه های اضافی و این عمل در زمستان انجام می شود. پس از فرم دهی درخت در سال های بعد از پیوند و قبل از باردهی، هرس اهمیت دارد که شامل شنگ کردن شاخه ها، سر بر داری و حذف پاجوش ها می باشد.
هرس باعث درشت شدن میوه درخت و تا حدی یکنواخت شدن باردهی در سالهای مختلف می شود.

ج) کود دهی
کود دامی گوسفندی و گاوی مورد استفاده باید کاملا پوسیده باشد. بهتر است کود مرغ نیز با کودهای گوسفندی یا گاوی مخلوط شود و در شیاری به عمق حداقل 40 سانتیمتر بسته به سن درخت و عرض 40 سانتیمتر در انتهای چتر سایه انداز درخت دفن شود. فصل کود دهی فصل خواب درختان یعنی زمستان است.
مخلوط کردن کود کامل شیمیایی ( N-p-K ) نیز با کود حیوانی مورد استفاده مطلوب می باشد.
دادن کود شیمیایی ازته (سولفات آمونیم و سولفات پتاسیم) در مناطق با آب و خاک شور در نیمه دوم اردیبهشت ماه جهت افزایش جوانه های رویشی و زایشی، در نیمه دوم تیرماه جهت پر شدن دانه های پسته در درختان بارده مناسب است. میزان کود مصرفی با مشاوره کارشناسان از 100 گرم تا 200 گرم به ازای هر درخت می باشد.
استفاده از کودهای مایع و جامد میکرو در فصل رشد درخت بسته به نوع کمبود و مشاوره با کارشناسان کشاورزی همزمان با سمپاشی و یا به صورت مستقل بسیار مناسب است. بعد از برداشت پسته دادن کود روی به صورت محلول پاشی توصیه می شود.

د) دلایل پوکی پسته
1- عدم وجود گرده نر که ناشی از کمبود درخت نر می باشد مهمترین عامل پوکی پسته بوده و باید به ازای هر 10 الی 15 درخت ماده یک درخت نر در باغ پیوند نمایید. در صورت کمبود درخت نر حتما گرده افشانی مصنوعی انجام دهید.
2- عدم رسیدگی و توجه کامل به درختان از جمله آبیاری کم و نامنظم، ندادن کود حیوانی و هرس نکردن درختان و غلبه آفات در باغ باعث پر نشدن مغز پسته و یا ریزش جوانه های سال بعد می شود.

ه) آفات مهم پسته
1- پسیل پسته، که حشره زرد رنگ کوچکی است و در حال حاضر بیشترین خسارات را وارد می کند و موقع خسارت شدید، پای درخت شکرک ایجاد می شود.
2- کنه درختان پسته که این آفت با چشم معمولی قابل مشاهده نیست و علائم آن اینکه ابتدا برگها سبز تیره و سپس حالت چرمی رنگ می شوند.
3- شپشک پسته، این آفت کاملا روی برگها و خوشه ها قابل مشاهده است و درخت مورد حمله محصول آن اغلب پوک و نیم مغز می شود.

برای مبارزه با شپشک استفاده از سم اتیون با نسبت 2.5 – 2 در هزار بسیار مناسب است. ذکر این نکته ضروری است که برای مبارزه با هر یک از آفات مشاوره با کارشناسان خبره کشاورزی جهت توصیه سم و زمان سمپاشی بسیار مهم است.

و) برداشت پسته
1- پسته را وقتی کاملا رسید برداشت نمایید.
2- برداشت را ساعتهای اولیه روز شروع نموده و محصول برداشت شده را زیر سایه و یا جای خنک قرار دهید.
3- قسمتهای آلوده به آفت را در باغ جداگانه برداشت نمایید.
4- محصول برداشت شده را سریعا به مراکز فرآوری پسته که تمام اتوماتیک و بهداشتی است انتقال دهید تا سریعا پوست گیری و جداسازی شود. به این ترتیب رنگ پوسته سخت پسته سفیدرنگ و بازاری پسندی مناسب خواهد داشت.

مقــدمـــه : درخت پسته اهلي ( Pistacia Vera ) متعلق به تيره ( Anacardiaceae ) است . جنس Pistacia داراي 11 گونه است كه همگي آنها از خود تربانتين يا سقز ترشح مي كنند . درخت پسته داراي برگهاي مركب شانه اي بوده و ميوه پسته از نظر گياه شناسي در رديف ميوه هاي شفت طبقه بندي مي شود . درخت پسته دو پايه است و براي توليد ميوه به وجود هردو درخت نر و ماده نياز است . گلهاي درخت پسته فاقد گلبرگ و غده هاي شهد ساز بوده و زنبورهاي عسل را به خود جلب نمي كنند و گرده گل توسط باد پراكنده مي شود . درخت پسته برگ ريز بوده ، د رپائيز خزان نموده و زمستان را در خواب مي گذراند . ريشه زائي درخت پسته محوري و عمودي بوده و قدرت توليد ريشه فرعي در درخت پسته ضعيف است . مرحله نونهالي درخت پسته طولاني بوده و تاقبل از پنج سالگي درختان ميوه كمي توليد مي كنند و از 10 تا 12 سالگي باردهي كامل و اقتصادي درخت آغاز مي شود . مهمترين گونه هاي جنس Pistacia عبارتند از : P.Vera يا پسته معمولي ، P.Khinjuk يا چاتلانقوش يا كسور ، P.mutica يا بنه ، P.atlantica ، P.terebinthus . P.integerrima مهمترين ارقام پسته در ايران عبارتند از : اوحدي ، كله قوچي ، اكبري ، احمد آقائي ، ممتاز ، بادامي زرند ، شاه پسند ، سفيد پسته نوق ، خنجري دامغان و قزويني . نياز سرمايي درخت پسته از 600 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه سانتي گراد براي رقم كله قوچي تا 1200 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه سانتي گراد براي رقم اكبري متفاوت بوده و مقدار آن بطور متوسط 1000 ساعت زير 7 درجه سانتي گراد در نظر گرفته مي شود . عدم تامين سرماي مورد نياز درخت پسته موجب تاخير در گلدهي ، گلدهي نامنظم ، كاهش تعداد برگچه هاي برگ ، توليد برگهاي غير طبيعي و ساده و … مي شود . كشت و پرورش پسته از عرض 27 درجه شمالي تا عرض 42 درجه شمالي انجام مي شود . اغلب درختان پسته در ارتفاع 2000-900 متري از سطح دريا قرار گرفته اند . درخت پسته قادر به تحمل دماي 45 درجه سانتي گراد در تابستان و دماي 20- درجه سانتي گراد در زمستان مي باشد . براي داشتن حداكثر محصول ميزان حداكثر رطوبت نسبي بايستي كمتر از 35% باشد .

كاشت پسته :

مناسبترين بافت خاك جهت كاشت پسته بافت شني لوم مي باشد ( 70-60 درصد شن ، 30-20 درصد سيلت يا لاي و 20-10 درصد رس ) . معيارهاي كيفي جهت آب مناسب براي آبياري باغات پسته عبارتند از : حداكثر شوري 4 ميلي موس بر سانتي متر ( بعلت مقاوم بودن درخت پسته به شوري ، آبياري با آبهاي داراي 8 ميلي موس بر سانتي متر شوري نيز براي درختان پسته انجام مي شود . ) ، حداكثر نسبت جذبي سديم 15 ( براي SAR بيشتر از 15 ، Ec آب نيز بايستي بيشتر از 3ميلي موس بر سانتي متر باشد ) ، حداكثر كلر آب آبياري 10 ميلي اكي والان بر ليتر ، حداكثر غلظت بر PPm 2 ، حداكثر بي كربنات ( Hco3 ) 5/8 ميلي اكي والان بر ليتر ، حداكثر سولفات ( So4 ) 10 ميلي اكي والان بر ليتر ، حداكثر ميزان كربنات سديم باقيمانده (RSC) 5/2 ، حداكثر غلظت منيزيم 5 ميلي اكي والان برليتر ( غلظت منيزيم بايستي از غلظت كلسيم آب آبياري كمتر باشد ) ، حداكثر مقدار باقيمانده خشك يا TDS 2000 ميلي گرم در ليتر . درصورت مطبق بودن خاك محل احداث باغ ، بايستي محل رديفهاي كاشت حداقل به عرض 1 متر و به عمق 2 متر با بيل مكانيكي كاملا” مخلوط و يكدست شود . درصورت انتخاب سيستم آبياري غرقابي و سطحي ، شيب نهايي زمين بايستي حدود 2-1 درصد باشد . كاشت نهال و يا بذر نبايد در داغ آب و نوك پشته ها انجام شده و بهتر است محل كاشت كمي پائين تر از محل داغ آب انتخاب شود . در نقشه كاشت بايستي محل رديفهاي كاشت ، محل قرارگرفتن درختان نر ، محل خيابانهاي اصلي و فرعي ، محل قرارگرفتن نوارهاي بادشكن، مسيرهاي اصلي و فرعي انتقال آب و . . . مشخص گردد . جوي پشته ها جهت كاشت بذر يا نهال ، بايستي به عرض 100 – 50 سانتي متر وعمق40-30 سانتي متر احداث گردد . محل كشت بذر از كف جوي بايستي حدود 10 سانتي متر بالاترباشد و هنگام آبياري ، آب حدود 5 سانتي متر روي بذر را بپوشاند . فاصله كاشت درختان در روي رديف حداقل 3-2 متر و فاصله رديفهاي درختان حداقل 6-5 متر در نظر گرفته شود . دور آبياري جهت نهالهاي پسته در سال اول حداكثر 7 روزه و درسال دوم 14 روزه مي باشد . جهت پيوند نهالهاي پسته ، در اسفندماه نهالهاي 3-2 ساله سربرداري شده و پس از رشد جوانه هاي جانبي بر روي پايه سربرداري شده ، حدود 3 شاخه جانبي برروي پايه اصلي نگهداري شده و ساير شاخه ها حذف مي شوند . زمان مناسب جهت پيوند نهالهاي پسته بطور عمده اواخر ارديبهشت تا اوايل خرداد مي باشد . نسبت مناسب درختان نر به درختان ماده نسبت 1 به 9 است . هرس فرم مناسب جهت درختان پسته ، هرس فرم جامي و شلجمي مي باشد . پسته، دانه ميوه از درخت پسته است. درخت پسته اولين بار در ترکيه و ايران يافت شد. در آن زمان، پسته غذاي اشراف بود. در سال هاي بعد، فقط در جشن ها و مهماني ها مصرف مي شد. بعدها در انواع دسرها، شيريني ها، بستني و حتي به عنوان اشتها آور خورده مي شد. اين دانه، به خاطر شکلش به نام “آجيل خندان” معروف شد.

پسته به عنوان يک ماده غذايي گياهي و نيرو بخش و درمان کننده بسياري از بيماري ها مورد استفاده قرار مي گيرد.

فوايد پسته

1- پسته در مقايسه با ديگر آجيل ها، مقدار کمي کالري دارد. بدون کلسترول مي باشد و داراي مقدار کمي چربي اشباع مي باشد. چربي يک منبع انرژي مي باشد و کمک به جذب ويتامين هاي A, E, D و K مي کند. پس پسته از آن جايي که داراي چربي مي باشد، اين امر مهم را نيز انجام مي دهد.

2- يکي از بهترين منابع پروتئين گياهي مي باشد.

3- پسته از آنجايي که داراي مقدار زيادي چربي غيراشباع و پروتئين مي باشد، لذا نبايد بيشتر از 18 گرم در هفته مصرف شود.

4- پسته داراي مقدار زيادي فيبر مي باشد. فيبر به هضم مواد غذايي کمک مي کند، کلسترول و قند خون را تنظيم مي کند.

5- پسته در بين گروه آجيل ها، يکي از بهترين منابع پتاسيم مي باشد. پتاسيم 1 عدد پسته برابر پتاسيم 1 عدد پرتقال است. مقدار پتاسيم در 2 عدد پسته بيشتر از 1 عدد موز مي باشد. پتاسيم موجود در پسته، به تعادل مايعات بدن کمک مي کند، ضربان قلب را تنظيم مي کند و براي کاهش فشار خون نيز بسيار مفيد مي باشد.

6- همچنين داراي فسفر مي باشد و در ساخت استخوان ها و دندان ها شرکت مي کند، جلوي خستگي و ضعف را مي گيرد و براي تقويت عضلات بدن مفيد مي باشد.

7- پسته، مقداري منيزيم نيز دارد که منيزيم يکي از مهم ترين عناصر معدني براي تبديل غذا به انرژي مي باشد، ضربان قلب را تنظيم مي کند واز گرفتگي عضلات جلوگيري مي کند.

8- آهن در پسته، براي سرگيجه، خستگي، رنگ پريدگي و کم خوني مفيد است.

9- روي براي تقويت پوست، مو و ناخن بسيار مهم است.

10- پسته داراي ويتامين هاي B6 ، B1 و E مي باشد. ويتامين B6 کمک به سوخت و ساز پروتئين مي کند و در جذب مواد غذايي نيز نقش دارد. ويتامين B1 باعث افزايش انرژي، تقويت سلول هاي عصبي و متعادل کردن اشتها مي شود.

11- در بين آجيل ها، پسته داراي بيشترين آنتي اکسيدان مي باشد. همان طورکه مي دانيد ويتامين E جزو گروه آنتي اکسيدان ها مي باشد و تقويت سيستم ايمني بدن، سلامت چشم و جلوگيري از خستگي و استرس و نيز جلوگيري از تخريب سلول ها را بر عهده دارد.

12- پسته نيز مانند ديگر دانه ها، از بيماري هاي قلبي جلوگيري مي کند. به خاطر وجود چربي هاي غير اشباع، مي تواند مقدار کلسترول خون را پايين بياورد.

13- پسته باعث عملکرد درست مغز مي شود و شخص را آرام مي کند.

14- اين آجيل مي تواند جلوي پيشرفت بيماري هاي مزمن از قبيل سرطان را بگيرد.

15- مطالعات نشان داده است؛ پسته مي تواند مقدار کلسترول خوب خون(HDL) را بالا ببرد و درعين حال مقدارکلسترول بد خون(LDL ) و تري گليسيريد را پايين بياورد.

16- پودر پسته، درمان کننده دندان درد مي باشد.

17- پسته تغييري در فشار خون و افزايش وزن انجام نمي دهد. اما به خاطر کاري بالايي که دارد، به عنوان يک ميان وعده پرکالري شمرده مي شود و نبايد زياد مصرف شود.

براي کاهش نمک و چربي در رژيم غذايي، بايد از خوردن پسته بو داده و شور خودداري کنيد.

لازم به ذکر است که، 28 گرم پسته، بيشتر از 10 درصد نياز بدن به فيبر غذايي، ويتامينB6، ويتامين B1، منيزيم و فسفر را تامين مي کند.

درختان پسته

درخت پسته اهلي ( Pistacia Vera ) متعلق به تيره ( Anacardiaceae ) است . جنس Pistacia داراي 11 گونه است . درخت پسته داراي برگهاي مركب شانه اي بوده و درخت پسته دو پايه است و براي توليد ميوه به وجود هردو درخت نر و ماده نياز است . گلهاي درخت پسته فاقد گلبرگ و غده هاي شهد ساز بوده و زنبورهاي عسل را به خود جلب نمي كنند و گرده گل توسط باد پراكنده مي شود . درخت پسته برگ ريز بوده ، د رپائيز خزان نموده و زمستان را در خواب مي گذراند . ريشه زائي درخت پسته محوري و عمودي بوده و قدرت توليد ريشه فرعي در درخت پسته ضعيف است . مرحله نونهالي درخت پسته طولاني بوده و تاقبل از پنج سالگي درختان ميوه كمي توليد مي كنند و از 10 تا 12 سالگي باردهي كامل و اقتصادي درخت آغاز مي شود . مهمترين گونه هاي جنس Pistacia عبارتند از : P.Vera يا پسته معمولي ، ، P.mutica يا بنه ، . Pمهمترين ارقام پسته در ايران عبارتند از : اوحدي ، كله قوچي ، اكبري ، احمد آقائي ، ممتاز ، بادامي زرند ، شاه پسند ، سفيد پسته نوق ، خنجري دامغان و قزويني . نياز سرمايي درخت پسته از 600 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه سانتي گراد براي رقم كله قوچي تا 1200 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه سانتي گراد براي رقم اكبري متفاوت بوده و مقدار آن بطور متوسط 1000 ساعت زير 7 درجه سانتي گراد در نظر گرفته مي شود . عدم تامين سرماي مورد نياز درخت پسته موجب تاخير در گلدهي ، گلدهي نامنظم ، كاهش تعداد برگچه هاي برگ ، توليد برگهاي غير طبيعي و ساده و … مي شود . كشت و پرورش پسته از عرض 27 درجه شمالي تا عرض 42 درجه شمالي انجام مي شود . اغلب درختان پسته در ارتفاع 2000-900 متري از سطح دريا قرار گرفته اند . درخت پسته قادر به تحمل دماي 45 درجه سانتي گراد در تابستان و دماي 20- درجه سانتي گراد در زمستان مي باشد . براي داشتن حداكثر محصول ميزان حداكثر رطوبت نسبي بايستي كمتر از 35% باشد

نام پسته

به گفته (برتولد لوفر) ایران شناس امریکایی که کتابی درباره ایران در سال 1926 منتشر کرده است پسته از ادوار باستان در ایران حایز اهمیت بوده و لفظ پسته در زبان های یونانی , لاتین و سایر زبان های اروپایی از نام پسته ایرانی گرفته شده است. نام این درخت در پارسی قدیم پیستاکا و در پارسی میانه یا پهلوی پیستاک بوده است. و در پارسی امروز پسته تلفظ می شود.

سطح زير کشت پسته

در حال حاضر سطح زير کشت پسته ايران بيش از 360000 هکتار مي باشد که استان کرمان با مجموع بيش از 270000 هکتار باغ هاي بارور وغيربارور 77 درصد محصول کل کشور را توليد و به عنوان مهمترين منطفه پسته کاري ايران ودنيا محسوب مي شود. ضمناً ساير استانهاي پسته خيز عبارتند از:يزد.خراسان.فارس.سمنان.سيستان وبلوچستان.قزوين.مرکزي.اصفهان و قم مي باشند که بيش از 90000 هکتار سطح زير کشت باقيمانده را به خود اختصاص مي دهند

خاک مطلوب پسته

بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس می‌باشد. در اراضی سبک مصرف کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت را به مقدار زیاد و برای مدتی طولاتی در خود نگاه می‌دارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمی‌دهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود. درخت پسته تا اندازه‌ای تحمل شوری خاک را می‌کند

صمغ پسته، عصاره‌ای خواب‌آور و ضد اضطراب

نتایج یک پژوهش در فاز حیوانی نشان داد: عصاره هیدروالكلی صمغ پسته بر تسهیل روند خواب‌آوری، اثر ضد اضطرابی و شل کنندگی عضلانی تاثیر مثبت دارد.

به گزارش ایسنا،حسین حسین‌زاده، استاد فارماکودینامی و سم‌شناسی مرکز تحقیقات علوم دارویی و دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در پژوهشی اثرات تزریق داخل صفاقی عصاره هیدروالكلی صمغ پسته بر شلی عضلانی، خواب و اضطراب بر روی موش سوری را مورد بررسی قرار داده است.

در این پژوهش اثر صمغ پسته بر تعادل حركتی و شل كنندگی عضلانی به دو روش میله چرخان و بارفیكس،30 و 60 دقیقه پس از تزریق مواد بررسی شد. در آزمون خواب‌آوری، زمان شروع به خواب رفتن و مدت زمان در خواب بودن 30 دقیقه پس از تزریق عصاره‌ها و مواد به روش القاء خواب با تزریق پنتوباربیتال انجام شد. رفتارهای حركتی موش‌ها با آزمون جعبه باز و اثر ضد اضطرابی به روش ماز به علاوه‌ای، 30 دقیقه پس از تزریق بررسی شد.

یافته‌ها نشان می‌دهد كه صمغ پسته در دوزهای 11 و 5/0- 25/0 گرم بر كیلوگرم به طور معنی داری اثرات خواب آوری(افزایش طی خواب در تمام دوزها و كاهش زمان شروع به خواب رفتن در دوز 1 گرم بر كیلوگرم)، اثر ضد اضطرابی در آزمون ماز به علاوه، شل كنندگی عضلانی(در آزمون بارفیكس و با دوز 1 گرم بر كیلوگرم) و كاهش فعالیت حركتی با تمام دوزها داشته است.

نتایج این تحقیق حاکی از آن است كه عصاره هیدروالكلی صمغ پسته تاثیر مناسبی بر تسهیل روند خواب‌آوری، اثر ضداضطرابی و شلی عضلانی دارد كه ممكن است این تركیب در كاهش اختلالات انقباضی عضلات، بی‌خوابی و اضطراب مؤثر باشد.

قیمت یک حلقه چاه در کرمان 5 تا 6 میلیارد تومان

از آنجائیکه این محصول در استانهای گرمسیری مانند کرمان تولید می شود در سال های اخیر با بحران خشکسالی به شدت تحت تاثیر بی آبی قرارگرفته است و برداشت های بی رویه از منابع آبی زیرزمینی در دشت های رفسنجان، سیرجان، کرمان و یزد، تولید این محصول را با خطر کم آبی مواجه کرده است.

بحران آب در این منطقه به اندازه ای

شدت یافته است که هم اکنون یک حلقه چاه در شهرستان انار کرمان با ظرفیت 50 لیتر در ثانیه به قیمت 5 تا 6 میلیارد تومان به فروش می رسد در حالیکه همین چاه در منطقه غربی کشور کمتراز 200 میلیون تومان قیمت دارد.

پسته برای سلامت قلب و آرامش اعصاب مفید است

صادرات

گیاهان سرمنشا زنجیره غذایی حیات بر روی کره زمین و به عنوان ثروت ملی هر کشور محسوب می‌شوند. پسته یکی از مهمترین اقلام صادراتی ایران است که بیش از 23% از ارزش کل صادرات ایران را بخود اختصاص داده است.

گونه های پسته

امروزه گونه های متنوعی از پسته در جهان کشت می شود. از گونه های جنس (Pistacia تنها)، (vera.P پسته اهلی)، (khinjuk.P چاتلانقوش، کسور، گلخونک یا خنجک) و ( mutic.P بنه) در ایران تولید می شود. چاتلانقوش و بنه پایه های مناسبی برای پیوند درختان پسته اهلی به شمار می روند.

Vera.P در بین گونه های فوق تنها درختی است که به صورت اهلی درآمده و نوع وحشی آن نیز در جنگلهای سرخس واقع در منطقه مرزی شمال شرقی کشور یافت می شود.

گیاه‌شناسی پسته

درخت پسته از 9- 7 سالگی به بار می‌نشیند و می تواند دمای 45 درجه بالای صفر و 25 درجه زیرصفر را تحمل کند. این گیاه در برابر خشکی و کم آبی مقاوم نیز است. از میان گونه‌های مختلف پسته، تنها گونه‌های پسته اهلی، چاتلانقوش، گلخونک و بنه در ایران تولید می‌شود و مناطق اصلی کشت پسته در دامغان، کرمان، آذربایجان، قزوین، اردستان و رفسنجان متمرکز است

بسته بندي و انبارداري

محصول آماده جهت عرضه به بازار برحسب نياز در ظروف بزرگ ( گوني‍هاي كنفي60 كيلويي)يا ظروف كوچك ( نايلون، سلفون و قوطي كوچك 5000 – 50 گرمي) بسته بندي و به بازار عرضه شود. ظروف بسته‍بندي بايستي داراي برچسب حاوي اطلاعات نوع رقم، شكل ميوه، تعداد دانه در انس درصد ناخنداني و … باشد.

محصول بسته ‍بندي شده در انبار مخصوص با دماي حدود 15-5 درجه سانتي‍گراد و در شرايط رطوبت پايين با كف و ديواره هاي غير‍قابل نفوذ به حشرات نگهداري مي ‍شوند. وجود هواكش كنترل كننده هاي دما و رطوبت در انبار از جمله استانداردهاي مناسب انبارداري هستند. بسته‍ بندي و وارد كردن محصول به انبار در ساعات خنك شبانه روز ( اواخر شب يا صبح زود) باعث كاهش دماي محصول و افزايش مدت نگهداري آن مي ‍شود. قراردادن پالت‍هاي چوبي يا فلزي در كف انبار ضروري است تا از آلودگي احتمالي محصول و انتقال رطوبت كف انبار به آن جلوگيري شود

مصرف مغز سبز پسته برای مبتلایان به چربی خون، بجای مغز معمولی پسته توصیه میشود

کود

درخت پسته احتیاج به کود فراوان دارد و کود دامی به تنهایی نمی‌تواند رفع احتیاجات درخت پسته را از حیث مواد غذایی برای محصول زیاد بکند. لذا باید علاوه بر کود دامی از کودهای شیمیایی نیز استفاده کرد. کود دامی را پاییز به درخت می‌دهند و کود شیمیایی را در دو دفعه یکی در اسفند ماه و دیگری در خرداد ماه با خاک مخلوط می‌کنند

فواید پسته

پسته، دانه میوه از درخت پسته است. درخت پسته اولین بار در ترکیه و ایران یافت شد. در آن زمان، پسته غذای اشراف بود. در سال های بعد، فقط در جشن ها و مهمانی ها مصرف می شد. بعدها در انواع دسرها، شیرینی ها، بستنی و حتی به عنوان اشتها آور خورده می شد. این دانه، به خاطر شکلش به نام “آجیل خندان” معروف شد. پسته به عنوان یک ماده غذایی گیاهی و نیرو بخش و درمان کننده بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد.

تاریخچه پسته

از دیرباز در نقاط مختلف ایران کشت می شده است و جنگلهای وحشی پسته در ناحیه شمال شرق ایران به ویژه مرز افغانستان و ترکمنستان وجود دارد و گمان می رود که درخت پسته حدود 4-3 هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کار قرار گرفته است. در این نوشتار سعی شده به طور خلاصه و مفید، مطالب کاربردی به زبان ساده بیان شود. امید است روزنه ای برای تأمین نیاز کشاورزان باشد

آفات پسته

افلاتوکسین زنجرک پسته ایدیو سروس ستالی (آفت شیره) افلاتوکسین زهرابه‌ای است که بوسیله گروهی از قارچها (اسپرژیلوس) که جزِء کپک‌ها هستند ترشح می‌شود. این قارچها با تغذیه از مواد غذایی زهرابه تولید کرده وآنرا داخل و یا روی مواد غذایی به جا می‌گذارند.این قارچ در شرایط حرارت ورطوبت مناسب بر روی میزبان (پسته) شروع به رشد کرده وتولید زهرابه کرده که به انسان و دام ضرر فراوان می‌رساند. پسیل پسته که به شیره خشک معروف است شپشک واوی پسته لارو برگ خوار پسته کرم ریشه پسته سرشانه خوار پسته, زنبورهای مغز خوار پسته

پسته وسلامتی

مطالب علمی و مفید و دلالیل اینکه پسته برای سلامتی انسان ها به خصوص جوا نان بسیار مفید می باشد

کاشت نهال پسته

روش های مختلف کاشت نهال پسته شامل کاشت در زمین اصلی . کاشت در خزانه . کاشت در كيسه‌هاي پلاستيكي و غیره به طور کامل توضیح داده شده است.